Dziś mam taką niespodziankę-ciekawostkę. Kilka starych zdjęć schronisk górskich. Mają one w sobie zatrzymany czas, urok dawnych lat i chociaż w minimalnym stopniu pozwalają dotknąć atmosfery tamtych czasów. Miłego oglądania !
Do czasu wybuchu II wojny światowej w Polsce istniała sieć schronisk od Beskidu Śląskiego po Czarnohorę. Jedyną „czarną dziurą” był Beskid Niski oraz Bieszczady gdzie nie było ani jednego schroniska. Ostatnim schroniskiem było to na Jaworzynie Krynickiej (Beskid Sądecki) potem długo, długo, długo nic i dopiero schronisko w …….Siankach.
Pierwsze schronisko nad Morskim Okiem.
W odpowiedzi na bardzo duży (jak na tamte czasy tzn. jeszcze przed I wojną światową) ruch turystyczny nad Morskim Okiem, Towarzystwo Tatrzańskie podjęło decyzję o budowie tam schroniska.
Zostało ono otwarte 3 sierpnia 1874r. Na uroczystości otwarcia byli m.in. Helena Modrzejwska i Adam Asnyk.
Był to malutki, kwadratowy (5m /5m) budynek przodem zwrócony do jeziora. Wewnątrz były prycze z siennikami dla gości na stałe przymocowane do ścian. Przy dużej ilości gości rozdzielano izby osobno dla kobiet, osobno dla mężczyzn.
Było to pierwsze schronisko wybudowane w ogóle w polskich górach, a tym samym pierwsze w Tatrach i nad Morskim Okiem. Było to też pierwsze schronisko wybudowane przez Towarzystwo Tatrzańskie. Powstało jeszcze przed I wojną światową, kiedy formalnie Polski nie była na mapie (wchodziła w skład Galicji). Mimo tego Polskie Towarzystwo Tatrzańskie (PTT – dalej będę używać tego skrótu) rozwijało swoją działalność bardzo prężnie z roku na rok – najpierw koncentrując się przede wszystkim na Tatrach, potem na Karpatach Wschodnich i w końcu na zachodzie kraju na Beskidach, gdzie miało konkurencję w postaci Beskiden – Verein.
Drugie Schronisko nad Morskim Okiem.
W związku z narastającym ruchem turystycznym w okolicach Morskiego Oka, to pierwsze malutkie schronisko nie było w stanie pomieścić wszystkich chętnych odwiedzających. Dlatego w 1887r. podjęto decyzję o budowie drugiego schroniska. Według planu miało być wybudowane jako oddzielny budynek, 10 m od pierwszego schroniska i połączony z nim odkrytym gankiem. Tak też się stało. Schronisko zaczęło działać w 1892r. Niespodziewanie 2 października 1898r. spłonęło w niewyjaśnionych okolicznościach. Schronisko było dość dobrze, wysoko ubezpieczone, dlatego w zasadzie od razu przystąpiono do jego odbudowy.
Czwarte schronisko nad Morskim Okiem.
Do jego budowy przystąpiono w 1907r. a 5 sierpnia 1908r. zostało uroczyście poświęcone i otwarte. Na uroczystości byli m.in.: Jan Kasprowicz z córkami, Władysław Reymont z żoną, Leopold Staff i Mieczysław Karłowicz . Do schroniska można było dojechać omnibusem z Zakopanego. W 1910r. schronisko wyposażono w powozownię, non stop prowadzono tam zresztą jakieś prace, cały czas je remontując i usprawniając.
Pierwsze schronisko w Dolinie Roztoki.
Decyzję o budowie tego schroniska podjęto we wrześniu 1875r. jednak fakt jego otwarcia, ani poświęcenia nie został nigdzie odnotowany. Wydaje się, że schronisko zaczęło działać w 1876r. lub może rok wcześniej. Na pewno w 1876r. już działało. Schronisko działało do 1911r. (było sukcesywnie reperowane, uzupełniano też jego wyposażenie) kiedy to zostało rozebrane, ze względu na zły stan techniczny i wysłużenie.
Drugie schronisko w Dolinie Roztoki.
Decyzję o jego budowie podjęto od razu po zamknięciu wcześniejszego obiektu i jeszcze w 1911r. rozpoczęto jego budowę. Prace przebiegały bardzo szybko, już w połowie lipca 1912r. mogli z niego korzystać pierwsi turyści. Zasadniczo budowę i wyposażenie obiektu ukończono w 1913r. Czas I wojny światowej był dla schroniska ciężki, ponieważ turystów było b. mało. Po górach wałęsali się dezerterzy oraz złodzieje, którzy kilkakrotnie włamali się i poniszczyli schronisko. Przez kilka lat w schronisku gospodarzył Bartuś Obrochta a następnie jego syn Stanisław. W 1924r. zaczęła się rozbudowa schroniska, która trwała cały następny rok. Zresztą było ono później także cały czas modernizowane np. w latach 30. Doprowadzono prąd, podłączono telefon.
Trzecie schronisko w Dolinie Roztoki.
Zdjęcie zostało wykonane w 1935r. już po rozbudowie i renowacji schroniska. Dobudowano do niego dwa skrzydła (zachodnie i wschodnie) przez co bardziej się wydłużyło. Zwiększyła się także liczba miejsc noclegowych i ich standard. Zainstalowano tam także centralne ogrzewanie. Tym samym stało się to jedno z nowocześniejszych schronisk w Polsce.
Schronisko Henryka Sienkiewicza w Pieninach.
Obiekt ten był w sumie gospodą, bez miejsc do spania. Oddział Pieniński PTT postawił go w 1907r. na polanie Przechodki Małe. Jednak z czasem został zaadaptowany na schronisko. Składał się z dwóch pomieszczeń z werandą oraz kuchenki i piwnicy. Różne były jego koleje w dalszych latach, ale swoją żywotność zakończył definitywnie w 1938r. kiedy to został wykupiony przez kierownictwo Parku Pienińskiego z zamiarem likwidacji.
Schronisko Śląskie w Sromowcach Niżnych.
W 1928r. Komisja Turystyczna Województwa Śląskiego zakupiła u podnóża Trzech Koron w Sromowcach Niżnych działkę pod budowę własnego schroniska. Budowę rozpoczęto w 1929r. i już rok później schronisko rozpoczęło swoją działalność. To był bardzo duży (4 kondygnacjie, 20 pokoi, 80 łóżek+30 rezerwowych, 2 sale noclegowe). PTT, wsparło budowę tego obiektu, dzięki czemu miał tam 10 swoich łóżek. Schronisko obsługiwało głównie wycieczki szkolne, ale jak były miejsca także turystów indywidualnych.W czasie okupacji budynek został zajęty przez Grenzschutz i dzięki temu uniknął zburzenia i dewastacji. Istnieje do dziś – mocno zmieniony, ale zachował swój styl- obecnie to schronisko Trzy Korony.
Schronisko PTT na Piaskach.
To schronisko zostało uruchomione przez PTT, w Szczawnicy. Mieściło się w prymitywnej wiejskiej chacie, chociaż był wyremontowany i zaadaptowany na schronisko to od początku pomyślany został jako „tymczasowe” schronisko. Kiedy rozpoczęto budowę schroniska na Przehybie, ten budynek odsprzedano, a cały jego inwentarz przeniesiono na Przehybę. Obiekt przetrwał do 1945r. a wkrótce potem został rozebrany.
Schronisko PTT na Stożku (Beskid Śląski).
Schronisko PTT pod Baranią Górą (Beskid Śląski).
W 1924r. Górnośląski Oddział PTT, zwrócił uwagę na piękny zameczek myśliwski arcyksięcia Fryderyka Habsburga na Przysłopie pod Baranią Górą. Zameczek został wybudowany w tyrolskim stylu pod koniec 19w. Uroczyste otwarcie tego schroniska nastąpiło 15 lipca 1925r. Schronisko działało do wybuchu wojny, było modernizowane, rozwijane. Przetrwało wojnę.
Schronisko na Równicy (Beskid Śląski).
Schronisko na Równicy powstało w 1923r. Zostało wybudowane przez niemieckie Towarzystwo Touristenverein, a w 1926r. wykupione przez Górnośląski Odział PTT. Wiosną 1926r. przystąpiono do jego przebudowy, właściwie to wybudowania zupełnie innego obiektu. Na tym zdjęciu jest to pierwsze postawione jeszcze przez Niemców schronisko.
Schronisko na Soszowie (prywatny obiekt Pawła Poloka).
To schronisko powstało w 1932r. między Małym a Wielkim Soszowem. Posiadało 40 miejsc noclegowych. Najpierw prowadził je Paweł Polok, potem Jego córka Anna, z mężem.
Wkrótce po wybuchu wojny jej mąż został skierowany na roboty przymusowe do Niemiec, co wykorzystał zabrzański oddział BV, który wymógł na Annie zgodę na dzierżawę obiektu. Niemcom nie udało się jednak go przejąć. W 1944r. powrócił mąż Anny. Powołano go następnie do Wermachtu, skąd uciekł i powrócił na Soszów gdzie ukrywał się do końca wojny. Budynek szczęśliwie doczekał wyzwolenia.
Schronisko PTT na Leskowcu (Beskid Mały).
Schronisko to zostało wybudowane przez Oddział Babiogórski, Koło w Wadowicach PTT, które od początku swojego istnienia chciało mieć swoje schronisko we wschodniej części Beskidu Małego. Schronisko było gotowe 1 grudnia 1932r. Był to drewniany budynek na podmurówce, z 18 miejscami noclegowymi na łóżkach i rezerwowymi na siennikach na podłodze. Otoczenie schroniska zostało bardzo ładnie zagospodarowane; ogrodzony teren, altanka oraz pomieszczenie gospodarcze. Schronisko otwarto 3 września 1933r. Przetrwało wojnę.
Schronisko na Pilsku (Beskid Żywiecki).
Schronisko zostało oddane do użytku 20 lipca 1930r. na otwarciu (hucznym) było 1500 osób. Historia tego schroniska jest bardzo długa tzn, obfita, ponieważ non stop coś w nim robiono, modernizowano, ale do wybuchu wojny działało non stop. Przetrwało wojnę, choć zostało rozszabrowane, mimo wszystko jednak sam budynek bardzo nie ucierpiał.
Schronisko na Lipowskiej (Beskid Żywiecki).
To schronisko należało do niemieckiej Beskiden Verein (Towarzystwo Beskidzkie). Była to organizacja, która zajmowała się propagowaniem turystyki na terenach zachodnich (obecnie należących do Polski) w Beskidach. Ta organizacja oprócz budowy schronisk, zajmowała się także znakowaniem szlaków, wydawaniem publikacji górskich itp. Przygotowania do budowy tego schroniska rozpoczęły się potajemnie, a potem towarzyszyły mu protesty ze strony PTT. Pierwszych turystów zaczęto przyjmować na przełomie 1931/1932r. chociaż budynek nie był jeszcze skończony. Później systematycznie go remontowano i meblowano. Budynek przetrwał wojnę.
Schronisko na Rysiance (Beskid Żywiecki).
To schronisko miało spore problemy z początkiem budowy ze względu na skąpe fundusze i zawiłości formalne. Obiekt został otwarty na krótko przed wojną 16 maja 1937r. Przetrwał wojenną pożogę. W takcie wojny urządzano w nim obozy rekreacyjne dla żołnierzy Wermachtu.
Schronisko PTT na Policy (Beskid Żywiecki).
Schronisko rozpoczęło działalność 16 grudnia 1935r. Nie był to duży obiekt, posiadał łącznie 16 miejsc noclegowych. Po wybuchu wojny długi czas schronisko stało puste, zupełnie splądrowane wewnątrz, bez szyb i klamek. Okupanci wyremontowali go i podłączyli telefon. Od tego momentu był to posterunek Grenzchutzu. W 1944r.; (14 października) budynek został podpalony przez Niemców, w czasie wielkiej akcji wymierzonej przeciw oddziałom partyzanckim – doszczętnie spłonął.
Schronisko PTT na Turbaczu (Gorce).
Pierwsze schronisko w Gorcach powstało stosunkowo późno – nawet bardzo późno, bo dopiero 13 września 1925r. i było to właśnie to pierwsze drewniane schronisko na Turbaczu. Przed I wojną światową nie było w tym paśmie żadnego obiektu. Już w 1931r. zaczęto myśleć o jego modernizacji, którą zresztą stopniowo przeprowadzano. Zakupiono dodatkowych 30 łóżek, pomieszczenie służące za kuchnię przerobiono na jadalnię. Niestety w 1933r. schronisko doszczętnie spłonęło. Nowe schronisko zaczęło powstawać w zasadzie od razu. I już w 1936r. ukończono jego całość. Było tam radio, biblioteczka, piecyki. Łącznie było 70 miejsc noclegowych, ale ponieważ było to bardzo popularne miejsce wiele osób spało na siennikach na podłodze.
Schronisko zostało podczas wojny podpalone w 1943r. przez partyzantów, ponieważ coraz częściej gościli w nim niemieccy żołnierze, którzy obserwowali okolicę.
Schronisko PTT na Luboniu Wielkim (Gorce).
To schronisko powstało z inicjatywy Oddziału PTT w Rabce w 1928r. Jego budowę rozpoczęto 1930r. Otwarto go, rok później, w 1931r. Działał w nim bufet, było 12 łóżek i 6 sienników. W czasie wojny schronisko działało no stop i był to jeden z nielicznych obiektów, który z wojennej pożogi wyszedł bez szwanku.
Schronisko PTT na Jaworzynie Krynickiej (Beskid Sądecki).
Schronisko zostało uruchomione w 1934r. Dysponowało 60 łóżkami (30 na łóżkach+30 na siennikach). To miejsce cieszyło się ogromnym zainteresowaniem, nocowało w nim bardzo dużo turystów. Spłonęło podczas wojny w 1944r. podpalone przez Niemców.
Schronisko na Przehybie (Beskid Sądecki).
Zostało oddane do użytku w 1937r. (przełom listopada i grudnia). To schronisko od początku miało ogromne problemy finansowe, ale było powoli modernizowane, działało w czasie wojny, ale zostało w 1944r. podpalone przez Niemców.
Górskie Opowieści - blog o górach 